Maandag 2 en 9 juni, 22.10 uur, NPO 2

Waarom het goed is dat we allemaal lid worden van een club

De tweedelige Amerikaanse documentaire Zonder ons, Geen wij (Join or Die) van Rebecca en Pete Davis onderzoekt hoe de afname van burgerparticipatie en sociale netwerken de fundamenten van de democratie in de Verenigde Staten ondermijnen. 

Centraal in de film staat het werk van de Amerikaanse hoogleraar bestuurskunde en politicoloog Robert Putnam. In zijn invloedrijke boek ‘Bowling Alone’ (2000) stelde Putnam dat de terugloop van leden bij bowlingclubs ingrijpende gevolgen heeft voor de samenleving als geheel. “Het gaat niet om het bowlen, maar om de verbinding,” aldus Putnam. Zijn onderzoek liet zien dat het kleiner worden van sociale netwerken uiteindelijk een domino-effect heeft op gemeenschapszin, vertrouwen en democratisch burgerschap.

In een tijd waarin polarisatie, wantrouwen en individualisering toenemen in de Verenigde Staten (en in de rest van de wereld), onderzoekt de documentaire drie urgente vragen: wat zorgt dat een democratie werkt? Waarom verkeert de Amerikaanse democratie in crisis? En: wat kunnen we eraan doen?  “Als we de democratie willen herstellen, moeten we de manier waarop we met elkaar omgaan verbeteren,” zegt auteur Priya Parker. Naast Putnam en Parker komen nog vele anderen aan het woord, onder wie econoom Raj Chetty en academicus Eddie Glaude Jr. en politica Hillary Clinton.

Deze documentaire uit 2023  van de regisseurs-tweeling Rebecca en Pete Davis werd in maart 2025 vertoond op het InScience Filmfestival in Nijmegen. De NTR is partner van InScience.

Maandag 5 mei, 14.00 uur, NPO 2
Op 5 mei, Bevrijdingsdag, zendt de NTR de documentaire Prikkeldraad van Bob Entrop uit. De vader van filmmaker Bob Entrop heeft tussen 1943 en 1945 in de kampen Altengrabow en Muhlberg a/d Elbe als krijgsgevangene doorgebracht en daar het boek ‘Prikkeldraad’ over geschreven. Hij behoorde tot de grote groep militairen die in 1943 de keuze kreeg zich vrijwillig te melden of onder te duiken. 65 jaar later, spreken zes mannen tussen de 90 en 96 jaar voor het eerst, rijkelijk geïllustreerd met uniek beeldmateriaal en opnames in de voormalige kampen, over hun krijgsgevangenschap en waarom ze zich vrijwillig hebben gemeld. De filmmaker volgt het boek van zijn vader en noteert daarbij de persoonlijke verhalen van de zes hoofdpersonen die ieder hun eigen beleving en herinneringen hebben. De filmmaker ontdekt op zijn zoektocht dat deze groep militairen na de bevrijding bij terugkomst in Nederland niet met open armen is ontvangen. Net zoals zijn vader hebben ze daarom nooit meer over die tijd gesproken.

Geproduceerd door SOL FILMprodukties bv ©2010
Deze film kwam tot stand in het kader van Erfgoed van de Oorlog, Ministerie van VWS

Geproduceerd door SOL FILMprodukties bv ©2010

Deze film kwam tot stand in het kader van Erfgoed van de Oorlog, Ministerie van VWS

Donderdag 10 april, 21.15 uur, NPO 3
Presentator en tv-maker Wensly Francisco, geboren en getogen op Curaçao én hetero, neemt het publiek mee in zijn persoonlijke zoektocht naar acceptatie van queers binnen de Antilliaanse gemeenschap. In de documentaire All Inclusive Curaçao gaat hij dieper in op de diepgewortelde taboes én de problematiek waarmee mensen die queer zijn op Curaçao dagelijks vaak op pijnlijke wijze geconfronteerd worden. 

Op Curaçao groeide Francisco op in een homofobische omgeving. Uitspraken zoals "Je bent toch geen homo!" en "Blijf uit de buurt van die homo, straks word je er zelf een," waren alledaags. Pas op latere leeftijd realiseerde Wensly zich hoe schadelijk en stigmatiserend deze uitspraken waren. 

"Tijdens mijn tienerjaren ontwikkelde ik vooroordelen tegenover mannen die op mannen vielen. Ik dacht dat ze onbetrouwbaar en verraderlijk waren, en zelfs dat homoseksualiteit besmettelijk zou kunnen zijn," vertelt Wensly Francisco. “Het was pas toen ik naar Nederland verhuisde, en zag hoe Nederlanders toleranter waren en daardoor dat mijn visie veranderde. Maar waarom zie ik deze acceptatie niet terug op de eilanden?”

In de documentaire All inclusive Curaçao - geregisseerd door Robert Schinkel - gaat Wensly Francisco dieper in op de schrijnende realiteit op het eiland.  Zo ontvluchten veel jonge Antillianen Curaçao om hun queer identiteit in Nederland te kunnen omarmen, om daarna weer te ‘switchen’ naar een leven in de kast zodra ze terugkeren naar huis. Volgens psychologen zeer schadelijk voor de geest, want het kan leiden tot isolatie en zelfs tot zelfmoordneigingen.

Francisco spreekt met felle tegenstanders van ‘homo’s’. Het geloof speelt een grote rol op het eiland en belangrijke kopstukken van de kerk op het eiland geloven er heilig in dat “homo of lesbisch zijn een afwijking is, een onnatuurlijk verschijnsel, een ziekte die ze met Gods hulp kunnen genezen.” Onthutsing bij Francisco wanneer door een kerkleider een vergelijk wordt gemaakt tussen queer zijn en criminaliteit: “Homofilie is net als pyromanie een afwijkend gedrag dat moet worden aangepakt!” Francisco ontdekt dat wie op het eiland openlijk strijdt voor acceptatie, zoals een enkeling in de politiek, zelfs met de dood wordt bedreigd.

Francisco onderzoekt waarom queer koppels, bijna 25 jaar na het eerste homohuwelijk in Nederland, op de eilanden nog steeds niet in staat zijn om openlijk hun liefde te bezegelen. Ook al mogen queers nu trouwen op Curaçao, acceptatie is nog ver te zoeken. "Waarom heeft het ene deel van het koninkrijk meer rechten voor queers dan het andere?" vraagt Francisco zich af. "Waarom blijft queer zijn zo’n taboe, zelfs nu we in een tijdperk leven waarin rechten en acceptatie steeds verder op de agenda staan in andere delen van de wereld?"

All Inclusive Curaçao is een krachtig verhaal over de mensen die, ondanks de maatschappelijke druk en de onzichtbaarheid, hun weg vinden om zichzelf te zijn. Het is een oproep tot reflectie voor de Antilliaanse gemeenschap en een manier om het gesprek over queer zijn op de eilanden eindelijk op gang te brengen.

All Inclusive Curaçao is een coproductie van de The Media Brothers en de NTR. 
Regie: Robert Schinkel

Vrijdag 21 maart om 20.30 uur op NPO 2 Extra en ook te zien op NPO Start
Bekijk de trailer.

Emma, Robbie en Alex Sophie zijn drie tieners uit Eindhoven. Het zijn hartsvrienden die alles met elkaar delen. Ze zijn uitbundig en vrolijk, maar ook kwetsbaar en onzeker. Fotograaf/regisseur Martijn van de Griendt volgde deze pubers in de zomer van hun eindexamen voor de documentaire De Heilige Drie-eenheid, die is te zien op vrijdag 21 maart op NPO 2 extra (20.30 uur) en vanaf 28 maart op NPO Start. 

Op het eerste gezicht hebben Emma, Robbie en Alex Sophie een vrolijk leven. Ze maken lol met elkaar, hangen samen rond en houden zich bezig met muziek, social media en met hun uiterlijk. Martijn van de Griendt filmt zoals hij fotografeert: dicht op de huid. Onder de branie, de bravoure en de ongein van de drie hartsvrienden is hun kwetsbaarheid voortdurend voelbaar.

Gelachen en gehuild
De Heilige Drie-eenheid ging in 2024 in première op het Movies That Matter Festival. De documentaire maakte veel los. Saskia Lammers (wethouder welzijn, werk, armoede, cultuur & design, Eindhoven) zei: ‘Ik heb gelachen en gehuild, vaak weet alleen een fictiefilm me zo te raken.’

Kinder- en jeugdpsychiater Jeannette Hop meent: ‘De filmmaker kan heel goed ‘levellen’ met jongeren van deze leeftijd, waardoor ze zich echt hebben opengesteld. Wat De Heilige Drie-eenheid laat zien is, naast de kwetsbaarheid van deze jongeren, ook hun (veer)kracht, humor, en de manier waarop ze steun vinden bij elkaar.’

En Helmut Boeijen (NPO Doc Weekly/De DocUpdate) schreef: ‘Daarbij helpt ’t dat de drie tieners uitstraling en charisma hebben en dat hun levens door Van de Griendt – die als maker echt een beetje verliefd lijkt te zijn geworden op zijn hoofdpersonen – met een bloemrijke gitaarsoundtrack boven zichzelf uit worden getild. Als ongenaakbare alternatieve helden, begeleid door pak ‘m beet Suede, The Smiths of Smashing Pumpkins, die tegelijkertijd ook zichzelf durven te laten zien.’

Vertoningen in het hele land
De Heilige Drie-eenheid draaide vanaf 10 februari 2025 in 17 filmtheaters in het hele land in het kader van Movies That Matter On Tour. De dag van de uitzending op NPO 2 extra (21 maart) is ook de dag waarop Movies That Matter 2025 begint.

Over de maker
Martijn van de Griendt (Eindhoven 1970) is als fotograaf al zo’n dertig jaar gespecialiseerd in jongeren. In 2017 kwam zijn eerste film uit over het meisje Maria dat hij bijna tien jaar volgde. (Maria I Need Your Lovin’). De film kreeg een eervolle vermelding in de debuutcompetitie van het Nederlands Film Festival. Sinds die tijd wilde Van de Griendt een film over jongeren maken. De drie tieners kwamen op zijn pad omdat een van de drie, Emma, hem mailde met de vraag of ze een snuffelstage bij hem mocht doen. Vervolgens heeft Van De Griendt de drie vrienden een jaar gefotografeerd. Ze bleken de ideale jongeren voor zijn film: drie goede vrienden die elkaar vrijwel dagelijks zien, alles met elkaar delen en niet bang zijn voor de camera. Van de Griendt: ‘Ik wilde een liefdevolle film maken over de universele onzekerheid van jongeren. Zelf was ik ook niet de meest zekere tiener, maar in een wereld vol social media is hun leven tegenwoordig extra zwaar.’

NPO 2 extra is hét kanaal voor kunst, cultuur, documentaires, muziek, film, literatuur, theater en dans. Non-stop te zien op tv (kanaal 82), via de app van NPO Start en online: www.npo.nl/npo2extra.

De publiekslieveling van het Filmfestival InScience 

Uitzending: woensdag 7 augustus om 20.30 uur op NPO 2 (hh van 8 maart 2024)
Tijdens de lockdown ontdekt natuurfilmregisseur Martin Dohrn in zijn eigen achtertuin de verbazingwekkende wereld van bijen. Hij documenteert hun leven op een niveau zoals nog niet eerder te zien was.

Martin Dohrn, een wildlife filmmaker uit Bristol, besluit tijdens de lockdown in coronatijd zijn apparatuur te gebruiken om het leven van de bijen in zijn achtertuin vast te leggen. Nu heeft hij eindelijk de tijd om in te zoomen op het insectenleven in eigen tuin. Hij nadert de beestjes zo dichtbij en grondig dat hij meer dan zestig soorten kan vastleggen en zelfs individuen kan onderscheiden.

De documentaire ‘My Garden of a Thousand Bees’ werd op het wetenschapsfilmfestival InScience 2023 onderscheiden met de NTR Audience Award. Martin Dohrn is te gast op de aanstaande editie van filmfestival InScience. Hij laat zien dat ook een kleine tuin en zelfs een minuscuul balkon kan bruisen van het leven.

Het grootste natuurpark van Nederland
In Nederland zijn er 4,5 miljoen tuinen waarvan de gezamenlijke oppervlakte meer dan tien keer zo groot is als de Veluwe. Samen vormen deze tuinen het grootste natuurgebied van Nederland! En dat maakt iedere tuinbezitter tot natuurbeheerder. Geïnspireerd door de film van Dohrn wil NTR Wetenschap in Podcast Focus aandacht vragen voor de cruciale rol die insecten spelen in de ecologie. En laten zien dat met simpele ingrepen in eigen tuin en balkon de biodiversiteit vergroot kan worden. Nederlandse tuinliefhebbers met een ecologisch paradijs laten hun tuin zien en vertellen erover. Hoe hebben ze deze natuurhaven gecreëerd? Wat heeft het diverse leven nodig, wat zijn de do’s en de don’ts? Vaak is het een kwestie van juist iets níet doen!

Ook tijdens InScience 2024 krijgt het publiek weer de kans om te stemmen op hun favoriete documentaire. Het filmfestival vindt plaats van 12-17 maart rond filmhuis LUX in Nijmegen. Stemmen kan op de wetenschapsfilms die het afgelopen jaar wereldwijd zijn verschenen. Tijdens het festival ontmoeten internationale topwetenschappers, filmmakers en publiek elkaar om de nieuwste inzichten te delen die de wereld van morgen vormgeven.

Nationaal Park Alle Tuinen

Maandag 26 en dinsdag 27 augustus om 22.10 uur op NPO 1 (hh uit 2011)

De Gert & Hermien Story, van regisseur Hans Heijnen, toont de opkomst en ondergang van één van de meest populaire zangduo’s uit de Nederlandse geschiedenis: Gert & Hermien Timmerman. Hun carrière kende grote hoogtes en diepe dalen. Waarbij hun persoonlijke leven, dat werd getekend door schandalen, steeds breed werd uitgemeten in de roddelbladen. Dochter Sandra is, samen met enkele andere intimi en vertrouwelingen van Gert en Hermien, onze gids in het onwaarschijnlijke verhaal van haar narcistische, manipulatieve vader en gedreven moeder. Kort na uitzending van dit tweeluik in 2021 is Sandra overleden.

Gert en Hermien veroveren in de jaren zestig als zangduo een miljoenenpubliek. Ze treden als eerste artiesten op in het Olympisch Stadion voor duizenden fans en scoren begin jaren 70 hun grootste hit met Alle duiven op de Dam.

Het succes eist z’n tol. Gert en Hermien raken verslaafd, eerst aan alcohol, daarna ook aan pillen. Naar buiten toe is alles schone schijn, maar in werkelijkheid is er in huize Timmerman vooral sprake van stress, echtelijk geweld en kinderverwaarlozing. Als dit een kookpunt bereikt, neemt Gert het voortouw om in bekering te gaan. Hun oude leven met gouden platen, drank en drugs wordt vaarwel gezegd. In een vlaag van godsdienstwaanzin verbrandt vader Gert tijdens een nachtelijk ritueel alle oude foto's en filmpjes. Zeventien jaar lang dienen ze de kerk en de Evangelische Omroep. Maar ook dat houdt een keer op. Ondertussen ontwikkelt in het kielzog van deze ontwikkelingen de roddelpers zich in Nederland, en vindt alles wat Gert en Hermien doen gretig aftrek in de bladen.

In de jaren 90 lijkt het duo te werken aan een comeback. Ze treden op verzoek van Bennie Jolink op met zijn band Normaal, wat leidt tot een definitieve breuk met de kerk. Samen met hun dochters treden ze op in discotheken met een houseversie van ‘Alle duiven op de Dam’. Dat van het geloof weinig over is blijkt wel als Gert en Hermien toestemming geven voor een fotoreportage van dochters Sandra en Sheila in de Playboy. De successen van weleer blijven echter uit, en nadat Hermien in ’97 tijdens een optreden wordt getroffen door een hartaanval gaan ze als duo uit elkaar. Twee jaar later scheiden ze. En dan komt een gezinsdrama aan het licht dat leidt tot een breuk tussen vrijwel alle gezinsleden.

De Gert & Hermien Story vertelt aan de hand van archiefmateriaal en interviews met betrokkenen het tragische familieverhaal van een artiestenduo dat de roem en het succes niet kon dragen.

Regie: Hans Heijnen
Producent: Zeppers Film, in coproductie met de NTR

Zondag 14 april om 19.20 uur op NPO Zapp
Een jeugddocumentaire over nooit opgeven als je iets graag wilt in een wereld die helemaal nieuw voor je is. Lees verder