Vrijdag 4 juli om 22.00 uur op NPO 2
Wat gebeurt er met Nederlands erfgoed als een regionaal museum noodgedwongen moet sluiten? De documentaire ‘Dit hoort bij ons’ neemt ons mee in een uniek proces: de eerste participatieve ‘ontzameling’ ooit. Inwoners van Zoetermeer, die jarenlang hebben bijgedragen aan de opbouw van de streekhistorische collectie van hun Museum De Voorde, mogen nu gezamenlijk bepalen wat er met deze collectie moet gebeuren. Bij het bepalen van de waarde komen de verhalen achter de objecten tot leven. Waar komen de stukken het meest tot hun recht: lokaal of in landelijke musea?  Kun je een historisch object dat je ooit hebt ingebracht weer terugeisen? Hoeveel waarde hechten de inwoners aan het culturele erfgoed van hun stad? Wat blijft en wat mag weg? 

‘Hij is best wel oud, ik vind het bijzonder!’ Een groep kinderen buigt zich over een houten propeller uit 1934. Wat moet hiermee gebeuren nu het museum in hun stad verdwijnt? Jong en oud beoordelen de bijna 5.000 museumstukken. Van alledaagse objecten tot kleine kunstschatten die duizenden euro’s waard zijn.

Office-manager Mélanie, die naar eigen zeggen als enige de collectie écht kent, probeert samen met interim-directeur Hans orde te scheppen in de stellingkasten met objecten. Een bewoner roept gekscherend ‘Mijn moeder zou zeggen: gooi die rotzooi toch weg’, maar voor de meeste Zoetermeerders is de ontzameling een feest van herkenning. Alle objecten krijgen van de bewoners een waardering. Dat levert soms lastige dilemma’s op. Is de hijab van Mavis, die in de jaren 60 in Zoetermeer is komen wonen, bijvoorbeeld even veel waard als een replica van een boerenkapje uit 1900? Het is de vraag wat uiteindelijk naar veelbezochte musea verspreid over het land kan, wat naar inwoners en welke stukken verdwijnen in een opslag aan de rand van de stad.

Door de ontzameling komen persoonlijke historische verhalen weer naar boven. Zoals het verhaal van de Joodse Miranda Querido die tijdens de Tweede Wereldoorlog als tweejarige dreumes in de kerk van Zoetermeer zat ondergedoken. Na de oorlog kreeg ze van de koster als aandenken een gebedenboekje uit 1744 mee, wat ze vervolgens aan Museum De Voorde schonk. Miranda ziet het boekje nu het liefste naar het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam gaan, maar de nazaten van de koster willen het boekje graag terug naar de familie. ‘Het was tenslotte mijn opa. Hij liep tijdens de oorlog het risico,’ stelt de kleindochter.

De observerende camera van regisseur Barbara Makkinga volgt de Zoetermeerders bij het nemen van lastige beslissingen. Haar documentaire Dit hoort bij ons laat zien hoe identiteit, verbondenheid en geschiedenis samensmelten in een emotioneel proces van herinneren en afscheid nemen.

Regisseur: Barbara Makkinga
Producent: CQ Film – Bernet Crucq

Dinsdag 8 juli om 23.10 uur op NPO 2 (herhaling uit 2017)
Naar aanleiding van de hereniging van Oasis en bij de start van hun The Oasis Live '25 Tour herhaalt de NTR de documentaire Oasis: Supersonic.

Een helikopter met bandleden vliegt in 1996 over een publiek van 125.000 fans, die in Knebworth wachten op het grootste Oasisconcert ooit. 2,6 miljoen mensen hadden geprobeerd een kaartje te bemachtigen. Hoe kon een zootje ongeregeld uit een arbeiderswijk van Manchester binnen drie jaar uitgroeien tot de grootste Britse rocksensatie sinds The Beatles? Supersonic schetst in een wilde rit van anekdotes en bijzonder videomateriaal de onderlinge dynamiek in de band - met de broers Gallagher als spil - in die eerste onstuimige gloriejaren. “Oasis was net een Ferrari: Bloedmooi, rijdt lekker en vliegt af en toe uit de bocht als je te hard gaat.” (Liam Gallagher)

De broers Gallagher staan bekend als de Kaïn en Abel van de popmuziek. "De grote kracht van Oasis was de relatie tussen mij en mijn broer Liam. En dat was ook waar de band uiteindelijk aan kapotging” aldus Noel. Hun heftige broedertwisten werden groot uitgemeten in de pers. Met hun compleet tegengestelde karakters, Liam de jongste met het charisma, en Noel de controle freak met het muzikale talent, vormden ze een perfecte mix voor rocksucces, maar niet voor een harmonieuze relatie. Dit tot groot verdriet van hun moeder Peggie. Openhartige interviews met de broers, hun moeder en de andere bandleden nuanceren met humor en opvallende mildheid, hun weerbarstige imago.

Van hun door huiselijk geweld getekende jeugd tot het eerste optreden, van de opstootjes en de drugs tot de alle records brekende verkoopsuccessen: het komt allemaal voorbij. Intussen sijpelt ook de tijdsgeest van de jaren negentig door. Het pre-digitale tijdperk, waarin een door fans gedragen megasucces nog mogelijk was en waarin de professionalisering van de popmuziek oprukte. En waarin gelukkig ook al vóór de smartphone en internet, meer werd vastgelegd dan de band wist.

“Oasis: Supersonic is een droom van een rockdocumentaire die alle aandacht verdient” (De Volkskrant, 6-10-2016)

“Een hilarische en opwindende film over de gloriejaren van Britpop-royalty.” (De Morgen, 17-10-2016)

“Een fraai gedecoreerd en fascinerend rock-'n-rollrelaas” (AD, 4-10-2016)

Regisseur: Mat Whitecross

Dinsdag 15 juli om 22.10 uur op NPO 2
Een opgetrokken wenkbrauw, een smetteloos pak, een onweerstaanbare lach en een leven dat leest als een Hollywoodfilm – dat is het beeld dat acteur Roger Moore bij velen oproept en dat zorgvuldig door hemzelf is gecreëerd. In de geanimeerde documentaire Mijn leven als Roger Moore vertellen vrienden, familie en collega-acteurs openhartig over het fascinerende leven van de charmantste 007 aller tijden. Van verlegen schooljongen in Londen tot gevierd tv-ster in The Saint en The Persuaders. Van meer dan zestig filmrollen, vier huwelijken en zeven James Bond-films tot zijn uiteindelijke status als geridderde wereldster: Sir Roger Moore.

De film laat zien hoe Moore zijn imago zorgvuldig opbouwde. Met discipline, charme en een flinke dosis zelfspot creëerde hij het karakter ‘Roger Moore’: de elegante Engelsman die zich even soepel bewoog over de rode loper als aan tafel met Frank Sinatra, Gregory Peck en Joan Collins. Gedurende zijn indrukwekkende carrière verfijnde hij zijn stem, zijn houding, zijn timing. Zo werd hij niet alleen een fenomeen, maar gaandeweg ook steeds meer de echte Roger Moore.

Zijn charme op het witte doek was onweerstaanbaar, maar achter de schermen was hij minstens zo geliefd. Mijn leven als Roger Moore brengt een ode aan de man achter de legende, met openhartige interviews en uniek privé-archiefmateriaal: intieme beelden, door Moore zelf gefilmd, van zijn kinderen, familie en beroemde vrienden als Kirk Douglas, Elton John en Olivia Newton-John. Acteur Steve Coogan voorziet de documentaire van gevat commentaar en maakt Mijn leven als Roger Moore tot een soepele, zomerse hommage aan een geliefde wereldster.

Regisseur: Jack Cocker
Producent: Karen Steyn
Originele titel: From Roger Moore with love

Dinsdag 5 augustus, 23.00 uur, NPO 2
Documentaire over Rutger Hauer (1944-2019). Regisseur Sanna Fabery de Jonge, peetdochter van Hauer, schetst een intiem beeld van de acteur en zijn sterke hang naar vrijheid en avontuur. Over zijn privéleven was hij altijd heel gesloten. Met unieke nooit eerder vertoonde beelden geschoten door Hauer zelf, zien we in Like Tears in Rain de acteur zoals hij écht was: een eigenzinnige en zachtmoedige man met uitzonderlijk veel genegenheid voor zijn vrienden, die met zijn grote liefde Ineke Hauer-Ten Cate het leven omarmde. Naast intimi delen ook Paul Verhoeven, Monique van de Ven, Anton Corbijn, Whoopi Goldberg en Mickey Rourke hun herinneringen.

Dinsdag 12 augustus, 23.00 uur, NPO 2
Documentaire over Brian Wilson (1942-2025), het muzikale brein achter The Beach Boys. Achter zijn unieke harmonieën schuilt een getroebleerde man die tot op de dag van vandaag geplaagd wordt door psychische problemen. Sinds zijn 21e hoort hij stemmen in zijn hoofd. Journalist en vriend Jason Fine neemt hem mee op een roadtrip langs plekken uit zijn verleden. De grote hits en successen komen aan bod in deze documentaire van Brent Wilson, maar ook de diepe dalen van mentale problemen en drugsgebruik. Ondanks alle tegenslagen overwint de liefde voor muziek.

Dinsdag 17 juni, 22.40 uur, NPO 2
Voor de virtuoze Syrische componist en klarinettist Kinan Azmeh (1976) is het musiceren meer dan kunst; het is een daad van vrijheid en een manier om zijn Syrische identiteit levend te houden.
Half Moon, de nieuwste documentaire van regisseur Frank Scheffer, verbeeldt Kinans muzikale zoektocht naar een thuis en de verbindende kracht van muziek. Want wat betekent kunst nog in tijden van oorlog? In hoeverre kan muziek een antwoord bieden op geweld? 

Hoe meer Kinan door de oorlog afgesneden raakt van zijn thuisland Syrië, des te meer wil hij de traditionele muziek uit de regio waar hij vandaan komt een plaats geven in zijn composities. Voor de ontheemde Kinan is dit de manier om zijn wortels niet te verliezen. In zijn composities, die bewegen tussen Arabische muziek, westerse klassieke muziek en jazz, laat hij zich inspireren door de topartiesten waar hij mee werkt, zoals de wereldberoemde cellist Yo-Yo Ma, de Nederlandse trompettist Eric Vloeimans en de Syrische sopraan Dima Orsho. Met zijn muziek brengt Kinan een dialoog tussen Oost en West tot stand, terwijl hij tegelijkertijd de herinnering aan Damascus, de stad waar hij ooit nog naar hoopt terug te keren, in leven houdt.

Kinan voelt zich namelijk nergens helemaal thuis. Niet als hij met zijn klarinet langs grote klassieke concertzalen en operahuizen toert, maar ook niet in New York waar hij woont met zijn vrouw, violist en componist Layale Chaker, en hun zoontje Shammous. Samen met zijn zoontje plant hij daar een boom, net zoals zijn vader dat vele jaren geleden met hem in Damascus deed. ‘Mijn hele leven heb ik gedacht dat we dit in Damascus zouden doen, maar nu hebben we de boom in New York geplant. Het enige waar ik aan kan denken is dat ik wil dat mijn zoon zich overal thuis voelt.’ 

De documentaire Half Moon laat een gepassioneerde componist zien die zijn leven niet door tragedie laat gijzelen, en verhalen vertelt over verlies en hoop. Door soms met zijn klarinet te fluisteren en er soms mee te schreeuwen.

Regisseur: Frank Scheffer
Producent: Selfmade Films

Dinsdag 10 juni, 22.40 uur, NPO 2
Met zijn ijzige blik en bloedende oog weet hij zelfs James Bond nerveus te maken. De acteerprestatie van acteur Mads Mikkelsen (1965) in Casino Royale is onvergetelijk. Wie is deze zwijgzame Deense acteur die zowel in Amerikaanse blockbusters (Hannibal, Doctor Strange), als in veelgeprezen Europese arthouse films (Jagten, Druk) schittert? 

Mikkelsens carrière begint niet op het witte doek, maar op de balletvloer. In zijn jeugd zit hij op gymnastiek en gaat hij naar de balletacademie in Zweden. De latere ‘bad guy’ in actiefilms heeft bijna tien jaar lang een danscarrière voordat hij overstapt naar het acteursvak. ‘Ik was altijd al gefascineerd door de acteurs’ zegt Mikkelsen. ‘Ik wás Bruce Lee als ik naar zijn films keek.’

Wanneer Mikkelsen dan toch naar de toneelschool gaat, waait er net een nieuwe wind door het Deense filmlandschap. Regisseurs Lars von Trier en Thomas Vinterberg richten de Dogma 95-beweging op en Nicolas Winding Refn cast Mikkelsen voor de hoofdrol van zijn succesvolle actiethriller Pusher. Deze film, waarin Mads een ruige drugsdealer speelt, vormt het startschot van zijn carrière.

Mikkelsen speelt in vele Deense films, waarna zijn iconische rol als Bondschurk ‘Le Chiffre’ in Casino Royale zorgt voor een internationale doorbraak. Sindsdien speelt hij in tal van succesvolle films en series, waaronder Hannibal, Fantastic Beasts, Doctor Strange en Indiana Jones. Vaak wordt hij gecast in de rol van slechterik. Wat zegt dit over hem? Zelf is hij er nuchter over: ‘Ik denk dat het het grappige Deense accent is.’

Zijn roots als danser is Mikkelsen nooit helemaal vergeten. De filmhuis-hit Druk eindigt met een spectaculair dansnummer van een extatische Mikkelsen. De film wint een Oscar voor beste buitenlandse film. De documentaire Mads Mikkelsen – Van balletdanser tot Bondschurk geeft via zijn rollen een blik op een charismatische filmster die weinig kwijt wil over zijn privéleven: ‘De rest probeer ik geheim te houden. Ik ben een professionele leugenaar.’ 

Regisseur: Jeanne Burel & Florence Ben Sadoun
Producent: Les Batelières Productions

Dinsdag 3 juni, 22.40 uur, NPO 2
Hij is uitgeroepen tot de beste World/Fusion Drummer van 2022, speelt met zijn band op North Sea Jazz, jamt met saxofonist Benjamin Herman, doceert aan het conservatorium en componeert in de avonduren, als hij zijn kinderen naar bed heeft gebracht: Amsterdammer Yoràn Vroom (1991) is een toegewijde topdrummer. Voor zijn composities, gebaseerd op een mix van o.a. moderne jazz en West-Afrikaanse ritmes, zoekt Vroom voortdurend naar wereldwijde inspiratie om zijn eigen verhaal te vertellen. Deze muzikale zoektocht brengt hem opnieuw naar Senegal, waar hij 25 jaar eerder, als jochie van negen, percussieles kreeg van de Guineese meesterdrummer Famoudou Konaté. Regisseur John Appel (André Hazes - Zij gelooft in mij, The Player) maakte een feelgood muziekdocumentaire over een drummer en componist die in zijn muziek totale vrijheid vindt.

Het drummen zit Yoràn in het bloed. Op homevideo’s is te zien hoe hij als driejarig jongetje al fanatiek en met verve trommelt op alles wat los en vast zit. Yoràn leert het drummen vooral door te kijken naar oude videobanden van beroemde percussionisten op North Sea Jazz. ‘Dat was mijn muzikale opvoeding.’ Drumleraar en mentor Eddy Veldman zag direct het talent: ‘Hij kon op zijn vijfde al roffelen. Ik kon het niet geloven, deze man is gruwelijk.’

Yoràn zelf is bescheiden onder alle lof en is ongekend gedisciplineerd. De zorg als alleenstaande vader voor zijn kinderen combineert hij soepel met zijn muzikale bestaan. Hij spreekt niet veel, maar uit zich via zijn muziek. Achter zijn drumstel is hij de onbetwiste bandleider van zijn Group of Friends: vijf virtuoze muzikanten die samen ook een hechte vriendengroep vormen. ‘Het zijn de enige personen die mijn gedachten kunnen vertalen naar muziek,’ aldus Yoràn.

Om nieuwe ritmes te ontdekken gaat Yoràn met zijn band op reis naar Senegal, waar verschillende muziekstijlen samenkomen in een groots nieuwjaarsconcert. Vanuit de culturele rijkdom van zijn Surinaams-Antilliaans-Nederlandse achtergrond verweeft hij diverse invloeden tot een muzikaal geheel. De muziekfilm Yoràn Vroom – Master of Drums voert ons mee langs de verschillende ritmes uit het leven van de drummer. ‘Als je het verhaal van deze reis in de muziek terug kan horen, dan ben ik een gelukkig mens,’ aldus Yoràn.

Regisseur: John Appel
Producent: Zeppers Film

Dinsdag 6 mei om 23.15 uur op NPO 2
Met haar unieke stem en poëtische teksten wordt de Canadese zangeres en songwriter Joni Mitchell (1943) het vrouwelijk boegbeeld van de hippiegeneratie van de late jaren 60. Haar album Blue, meer dan 50 jaar geleden uitgebracht, wordt nog altijd beschouwd als een van de beste uit de muziekgeschiedenis: het is overweldigend persoonlijk en openhartig. De documentaire ‘Joni Mitchell - Lady Blue’ schetst de lange loopbaan van deze veelzijdige zangeres.

In 1967 verlaat Joni Canada, ouders en echtgenoot (van wie ze de achternaam Mitchell houdt) om haar entree in de Amerikaanse muziekwereld te maken. Bob Dylan’s vernieuwende persoonlijke teksten inspireren haar om ook haar eigen werk persoonlijker te maken. En als Judy Collins met Both sides now in 1968 een Grammy wint, is Joni’s naam als jonge songwriter gevestigd. In de hippie-gemeenschap Laurel Canyon in Los Angeles, waar Crosby, Stills, Nash & Young, Frank Zappa, Carlos Santana, Jim Morrison haar muzikale familie vormen, ontwikkelt ze haar eigen stijl verder. Haar eerste album Clouds, geproduceerd door David Crosby, lanceert haar carrière. 

In augustus 1969 vindt het Woodstock-festival plaats, het grootste evenement van de hippiebeweging met grote namen als Jimi Hendrix, Joan Boaz en Janis Joplin. Alleen Joni ontbreekt: zij moet optreden in de Dick Cavett show, waar ze voor het eerst live op de nationale televisie te zien is. Ze verwerkt de frustratie hierover in het nummer Woodstock.

Met Graham Nash vormt ze het liefdespaar van de Laurel Canyon, een intense tijd waarin beiden ‘strijden’ om hun eigen muziek. Het nummer Our House van Nash beschrijft hun grote liefde. Maar Joni verbreekt de relatie als ze bedenkt hoe beperkt haar moeder en grootmoeder zich in het huwelijk voelden. Het breekt haar hart, maar ze heeft die vrijheid nodig.

De Vietnamoorlog, gewelddadige protesten, de wereld verandert, de hippiebubbel barst: gedesillusioneerd zegt Joni concerten af en gaat naar Europa, op zoek naar inspiratie. Het resulteert in haar meest introspectieve en intieme album Blue (1971), waarop ze haar ziel blootlegt, kwetsbaar en krachtig zingt over haar leven, pijn en strijd. Zoals in My Old Man over de verbroken relatie met Graham Nash, en Little Green waarin haar grootste pijn is te horen: over haar dochter die ze op jonge leeftijd kreeg en ter adoptie heeft afgestaan. Pas na 30 jaar zullen ze weer met elkaar in contact komen.

Met Blue sluit Joni een muzikale periode af. De muziekindustrie gaat haar steeds meer tegen staan en ze verandert radicaal haar stijl. Ze omringt zich met nieuwe muzikanten, experimenteert met jazz, rock en pop, en brengt geregeld albums uit, waaronder het geëngageerde Dog eat Dog (1985) en succesvolle popalbum Turbulent Indigo (1994). In de loop van de tijd richt Joni zich steeds meer op schilderen, fotografie, poëzie en de hernieuwde kennismaking met haar dochter en kleinkinderen. 

In ‘Joni Mitchell - Lady Blue’ vertellen Joni zelf, David Crosby en Graham Nash in interviewfragmenten door de jaren heen, afgewisseld met veel muziek en archiefbeeld, over haar leven en carrière.

Regie: Julia & Clara Kuperberg
Productie: Witicha Films, ARTE France & Kali Pictures

Dinsdag 1 april om 22.40 uur bij de NTR op NPO2
Bekijk de trailer 

‘Ik werd geboren, en ze maakten een foto!’ roept de altijd fabuleuze actrice, musicalster en zangeres Liza Minnelli (1946). Ze heeft het over haar jeugd middenin de flitsende en roddelrijke schijnwerpers. Minnelli is dan ook echte Hollywood-royalty: dochter van filmicoon Judy Garland en Oscar-winnend regisseur Vincente Minnelli. Documentairemaker Bruce David Klein portretteert de charismatische 78-jarige ster die vol humor vertelt over de hoogte- en dieptepunten in haar leven. Ondanks haar broze gezondheid toont Minnelli zich scherp en lardeert ze haar interviews met aanstekelijke anekdotes, waarbij ze het niet kan laten om Klein aanwijzingen te geven hoe hij zijn camera moet plaatsen.

Een vroeg sleutelmoment in Minnelli’s leven is wanneer haar moeder en grote voorbeeld Judy Garland plots komt te overlijden. De 23-jarige Liza, die dan al haar eerste stappen op het podium gemaakt heeft, wordt plots geconfronteerd met de torenhoge verwachtingen van critici, pers en publiek. Kan ze net zo goed zingen en dansen als haar moeder? Heeft ze de juiste ‘look’ om een ster te zijn? Kan ze wel acteren? Het is een lastige periode voor de jonge Minnelli die op zoek is naar haar eigen geluid. De ster-in-wording zoekt hulp bij mentoren zoals Charles Aznavour en Kay Thompson, modeontwerper Halston en choreograaf Bob Fosse. Zij helpen haar te transformeren van een artiest met ruw talent en beroemde ouders, naar een superster op het podium en het filmdoek.

In de decennia die volgen verovert Minnelli de wereld met films (Cabaret), televisiespecials (Liza with a Z), concerten (Carnegie Hall) en Broadway-shows (Chicago). Onderweg wint ze een Oscar, Emmy, Tony en een Grammy. Maar ze kent ook diepe dalen, zoals meerdere gestrande huwelijken en een lange worsteling met alcohol- en medicijnverslavingen, waar ze in de documentaire openhartig op terugblikt. Liza Minnelli - A Truly Terrific Absolutely True Story is een eerbetoon aan een vrouw die, ondanks de schaduw van haar beroemde moeder, haar eigen pad baant en zélf een icoon wordt.

Regisseur: Bruce David Klein
Producent: Bruce David Klein, Alexander J. Goldstein, Robert Rich

Dinsdag 11 maart, 22.40 uur, NPO 2
Hij is een van 's werelds meest toonaangevende kunstenaars en de reden dat het Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum Amsterdam deze maand, voor het eerst in hun geschiedenis, de krachten bundelen voor een tentoonstelling: de Duitse schilder en beeldhouwer Anselm Kiefer. De alom geprezen regisseur Wim Wenders (Paris, Texas, Der Himmel über Berlin, Pina) brengt in zijn impressionistische documentaire Anselm een filmische ode aan zijn landgenoot. De film geeft een unieke kijk binnen de poorten van Kiefers enorme ateliers en museumlandgoed, waar de meester met gasbranders en kokend lood zijn monumentale schilderijen en sculpturen maakt.

In een atelier ter grootte van een fabriekshal valt Anselm Kiefer (1945) een metershoog schilderij aan met een vlammenwerper. Het stro dat op het doek is geplakt vliegt in brand en verschroeit. Het werk van de wereldberoemde kunstenaar is vaak pas klaar als het geruïneerd is. Kiefer groeide op tussen de ruïnes van nazi-Duitsland en gedurende zijn lange carrière confronteert hij zijn moederland met haar oorlogstrauma’s. Vernietiging en verval spelen een grote rol in zijn imposante werk.

Op zijn landgoed in het Franse Barjac kan Kiefer een totaal eigen wereld scheppen. In Anselm krijgen we een exclusieve rondleiding. De haarscherpe 6K camera’s van Wenders nemen ons mee langs galmende hangars, talloze archiefkasten en uitgestrekte stukken land bevolkt door sculpturen en schilderijen. Dwalend langs het werk van Kiefer worden verleden en heden met elkaar verweven en verdwijnt langzaam de grens tussen film en schilderij.

Regisseur: Wim Wenders
Producent: Karsten Brünig, Wim Wenders

Dinsdag 25 februari, 22.20 uur, NPO 2
Ze is bekend vanwege haar gloedvolle stem en dromerige liedjes, maar daarachter huist een duistere ziel: singer-songwriter en activist Joan Baez wordt haar leven lang geplaagd door depressies, paniekaanvallen en stemmingswisselingen. Met nummers als Diamonds and Rust en haar vertolkingen van folk-klassiekers groeit ze in de jaren 60 uit tot de stem van een generatie. Vele decennia later, op haar 78ste, loopt de gracieuze Baez nog altijd het liefst op blote voeten wanneer ze zich opmaakt voor haar grootse afscheidstour. Haar stem in conditie houden wordt steeds moeilijker, toch is ze op een podium een nog altijd even betoverende aanwezigheid. Nog één keer schraapt ze de keel om haar verhaal te doen, in een film die voor het eerst een nieuwe kant van de zangeres laat zien. De documentaire Joan Baez: I Am a Noise bevestigt voor altijd de vooraanstaande plaats in de muziekgeschiedenis van een folk-icoon.

Baez breekt al op haar negentiende door met haar activistische liedjes op het Newport Folk Festival. Opgegroeid in een pacifistisch quakersgezin met een Mexicaanse vader en een Schotse moeder, komt ze vroeg in aanraking met racisme. In de jaren 60 staat Baez bij demonstraties vooraan en groeit ze uit tot één van de belangrijkste stemmen van de protestgeneratie. De ‘Queen of Folk’ biedt ook een podium aan de piepjonge ‘Bobbie’ Dylan waarmee ze samen duetten zingt. Er is muzikale magie en liefde tussen de twee, maar als de gekte losbarst tijdens een tour in Engeland haakt Baez gedesillusioneerd af. ‘Dylan brak mijn hart’ bekent ze, nog altijd een beetje geëmotioneerd, in de documentaire.

Voor het eerst vertelt ze openhartig over deze schaduwkant en laat ons meelezen in haar dagboek en dat van haar getroebleerde zus Mimi, die ook zangeres was en net zo’n hobbelig leven leidde als zij. Uiteindelijk vertelt Baez zelfs dingen die ze jarenlang aan haar dagboek niet durfde toe te vertrouwen. Het woord ‘misbruik’ valt.

De muzikale documentaire Joan Baez: I Am a Noise schetst met veel archiefmateriaal, dagboekfragmenten en persoonlijke tekeningen het beeld van een artieste die er niet langer voor terugdeinst om een zeer persoonlijke, kwetsbare kant te laten zien.

Regisseur: Miri Navasky, Karen O'Connor, Maeve O'Boyle.
Producent: Miri Navasky, Karen O'Connor

Dinsdag 18 februari, 22.40 uur, NPO 2
Het zorgt in 2021 voor wereldnieuws: een digitaal kunstwerk dat iedereen gratis kan downloaden en dat voor 69 miljoen dollar verkocht wordt bij veilinghuis Christie’s.
Het investeren in zogenaamde Non-Fungible Tokens of NFT’s wordt vervolgens een hype. Waar vroeger online afbeeldingen van iedereen waren, is het ineens mogelijk om via zo’n NFT de exclusieve eigenaar te worden van een digitaal kunstwerk. Plotsklaps worden er miljoenen verdiend met het verhandelen van deze werken. Maar wat een revolutie lijkt voor kunstenaars, is tegelijkertijd ook een financiële bubbel. De documentaire Minted: de prijs van cryptokunst werpt een verhelderende blik op de fascinerende wereld van cryptokunst.

Kunstenaar Mike Winkelmann, beter bekend als Beeple, ijsbeert zenuwachtig door zijn woonkamer. Omringd door vrienden kijkt hij naar de veiling van een collectie digitale Beeple-werken. Wanneer deze uiteindelijk wordt geveild voor een recordbedrag van 69 miljoen dollar kan Winkelmann het niet geloven. ‘Ik dacht dat iedereen me voor de gek hield!’ roept hij luid. Maar de NFT-hype is definitief geboren en de levens van een aantal kunstenaars zal nooit meer hetzelfde zijn.

Kansen en schaduwzijden
Kunstenaars van over de hele wereld die voorheen in de marge opereerden, hebben door de NFT-hype die in 2021 ontstaat ineens de kans om online geld te verdienen met hun werk. Zonder tussenkomst van galeries of kunsthandelaren blijkt het voor iedereen mogelijk om zijn kunst te verkopen. Ook voor kunstenaars zonder de juiste connecties of sociale klasse zijn er ineens kansen. Maar er is ook een schaduwzijde: die van fraude en oplichting. Zo ziet de Utrechtse kunstenares Lois van Baarle, artiestennaam Loish, dat vervalste NFT’s van haar werken online verkocht worden. Zonder dat ze dat weet of er iets aan verdient. Hiertegen optreden blijkt onmogelijk.

Kunst of investeringsobject?
Minted: de prijs van cryptokunst*  laat de volledige ontwikkeling van de NFT zien en maakt deze voor iedereen begrijpelijk. Vanaf de geboorte van digitale kunst in de vorige eeuw naar de explosieve groei en dramatische crash in 2022. Een breed gezelschap aan kunstenaars, journalisten en wetenschappers geeft een inkijk in een uniek fenomeen dat de kunstwereld op zijn kop zette. Gaat het nog om de kunst zelf, of wordt kunst hiermee steeds sterker een  investeringsobject?

Regisseur: Nicholas Bruckman
Producent: Nicholas Bruckman, Shawn Hazelett, Rahilla Zafar

*Minten is een term uit de NFT-wereld: het ‘minten’ van een NFT, of “non-fungible token”, is het proces waarbij je een uniek en onvervangbaar digitaal object creëert en op een blockchain opslaat.

Meer weten over NFT's? Lees er meer over op NPO Kennis.

Dinsdag 14 en dinsdag 21 januari om 22.40 uur op NPO 2
Hij is het brein achter iconische popklassiekers als Mrs. Robinson, Bridge Over Troubled Water, The Sound of Silence en Graceland: zanger en gitarist Paul Simon. Documentaire-veteraan en Oscarwinnaar Alex Gibney maakte de definitieve muzikale biografie van één van de grootste songwriters en performers in de geschiedenis van de rock ’n roll. 

In zijn thuisstudio in Texas pakt de inmiddels 83-jarige Paul Simon een trommel en speelt er zachtjes wat op. Ja, dat is wel een geluid wat bruikbaar is. De begeesterde Simon is nog steeds bezig met het maken van nieuwe muziek en werkt aan zijn laatste album Seven Psalms. Dit is voor Gibney het vertrekpunt van een muzikale tijdreis door het leven en de muzikale carrière van Simon.

Aan de hand van unieke archiefbeelden (voor een deel voor het eerst vrijgegeven door Simon) duiken we de geschiedenis van de popmuziek in die hij in hoge mate mede heeft vormgegeven. Zoals de beelden van de beginperiode waarin hij samen met zijn New Yorkse schoolvriend en buurtgenoot Art Garfunkel een duo vormt. In eerste instantie treden ze voor de grap onder de naam Tom & Jerry op, maar een jaar later maken ze hun eerste hitalbum The Sound of Silence en is het duo Simon and Garfunkel geboren. Met hun bijdrage aan de soundtrack van de filmklassieker The Graduate (met een jonge Dustin Hoffman) is hun status compleet. Toch gaat het duo in 1970 door onderlinge spanningen uit elkaar. Vervolgens breekt voor Simon een nieuw hoofdstuk aan waarin hij zich als soloartiest blijft vernieuwen, met als hoogtepunt het album Graceland (1986) waarmee hij verschillende Zuid-Afrikaanse artiesten op de kaart zet zoals Ladysmith Black Mambazo.

Het tweeluik The Music of Paul Simon – In Restless Dreams vormt een muzikaal monument voor een popicoon. Simon zelf blijft er nuchter over: ‘Ik wilde gewoon de muziek volgen, en dan weet je nooit wat je onderweg tegenkomt.’

Regisseur: Alex Gibney
Producenten: Alex Gibney, Erin Edeiken, Svetlana Zill, David Rahtz