Dinsdag 14 en dinsdag 21 januari om 22.40 uur op NPO 2
Hij is het brein achter iconische popklassiekers als Mrs. Robinson, Bridge Over Troubled Water, The Sound of Silence en Graceland: zanger en gitarist Paul Simon. Documentaire-veteraan en Oscarwinnaar Alex Gibney maakte de definitieve muzikale biografie van één van de grootste songwriters en performers in de geschiedenis van de rock ’n roll. 

In zijn thuisstudio in Texas pakt de inmiddels 83-jarige Paul Simon een trommel en speelt er zachtjes wat op. Ja, dat is wel een geluid wat bruikbaar is. De begeesterde Simon is nog steeds bezig met het maken van nieuwe muziek en werkt aan zijn laatste album Seven Psalms. Dit is voor Gibney het vertrekpunt van een muzikale tijdreis door het leven en de muzikale carrière van Simon.

Aan de hand van unieke archiefbeelden (voor een deel voor het eerst vrijgegeven door Simon) duiken we de geschiedenis van de popmuziek in die hij in hoge mate mede heeft vormgegeven. Zoals de beelden van de beginperiode waarin hij samen met zijn New Yorkse schoolvriend en buurtgenoot Art Garfunkel een duo vormt. In eerste instantie treden ze voor de grap onder de naam Tom & Jerry op, maar een jaar later maken ze hun eerste hitalbum The Sound of Silence en is het duo Simon and Garfunkel geboren. Met hun bijdrage aan de soundtrack van de filmklassieker The Graduate (met een jonge Dustin Hoffman) is hun status compleet. Toch gaat het duo in 1970 door onderlinge spanningen uit elkaar. Vervolgens breekt voor Simon een nieuw hoofdstuk aan waarin hij zich als soloartiest blijft vernieuwen, met als hoogtepunt het album Graceland (1986) waarmee hij verschillende Zuid-Afrikaanse artiesten op de kaart zet zoals Ladysmith Black Mambazo.

Het tweeluik The Music of Paul Simon – In Restless Dreams vormt een muzikaal monument voor een popicoon. Simon zelf blijft er nuchter over: ‘Ik wilde gewoon de muziek volgen, en dan weet je nooit wat je onderweg tegenkomt.’

Regisseur: Alex Gibney
Producenten: Alex Gibney, Erin Edeiken, Svetlana Zill, David Rahtz

Dinsdag 18 februari, 22.40 uur, NPO 2
Het zorgt in 2021 voor wereldnieuws: een digitaal kunstwerk dat iedereen gratis kan downloaden en dat voor 69 miljoen dollar verkocht wordt bij veilinghuis Christie’s.
Het investeren in zogenaamde Non-Fungible Tokens of NFT’s wordt vervolgens een hype. Waar vroeger online afbeeldingen van iedereen waren, is het ineens mogelijk om via zo’n NFT de exclusieve eigenaar te worden van een digitaal kunstwerk. Plotsklaps worden er miljoenen verdiend met het verhandelen van deze werken. Maar wat een revolutie lijkt voor kunstenaars, is tegelijkertijd ook een financiële bubbel. De documentaire Minted: de prijs van cryptokunst werpt een verhelderende blik op de fascinerende wereld van cryptokunst.

Kunstenaar Mike Winkelmann, beter bekend als Beeple,ijsbeert zenuwachtig door zijn woonkamer. Omringd door vrienden kijkt hij naar de veiling van een collectie digitale Beeple-werken. Wanneer deze uiteindelijk wordt geveild voor een recordbedrag van 69 miljoen dollar kan Winkelmann het niet geloven. ‘Ik dacht dat iedereen me voor de gek hield!’ roept hij luid. Maar de NFT-hype is definitief geboren en de levens van een aantal kunstenaars zal nooit meer hetzelfde zijn.

Kansen en schaduwzijden
Kunstenaars van over de hele wereld die voorheen in de marge opereerden, hebben door de NFT-hype die in 2021 ontstaat ineens de kans om online geld te verdienen met hun werk. Zonder tussenkomst van galeries of kunsthandelaren blijkt het voor iedereen mogelijk om zijn kunst te verkopen. Ook voor kunstenaars zonder de juiste connecties of sociale klasse zijn er ineens kansen. Maar er is ook een schaduwzijde: die van fraude en oplichting. Zo ziet de Utrechtse kunstenares Lois van Baarle, artiestennaam Loish, dat vervalste NFT’s van haar werken online verkocht worden. Zonder dat ze dat weet of er iets aan verdient. Hiertegen optreden blijkt onmogelijk.

Kunst of investeringsobject?
Minted: de prijs van cryptokunst*  laat de volledige ontwikkeling van de NFT zien en maakt deze voor iedereen begrijpelijk. Vanaf de geboorte van digitale kunst in de vorige eeuw naar de explosieve groei en dramatische crash in 2022. Een breed gezelschap aan kunstenaars, journalisten en wetenschappers geeft een inkijk in een uniek fenomeen dat de kunstwereld op zijn kop zette. Gaat het nog om de kunst zelf, of wordt kunst hiermee steeds sterker een  investeringsobject?

Regisseur: Nicholas Bruckman
Producent: Nicholas Bruckman, Shawn Hazelett, Rahilla Zafar

*Minten is een term uit de NFT-wereld: het ‘minten’ van een NFT, of “non-fungible token”, is het proces waarbij je een uniek en onvervangbaar digitaal object creëert en op een blockchain opslaat.

Dinsdag 25 februari, 22.20 uur, NPO 2
Ze is bekend vanwege haar gloedvolle stem en dromerige liedjes, maar daarachter huist een duistere ziel: singer-songwriter en activist Joan Baez wordt haar leven lang geplaagd door depressies, paniekaanvallen en stemmingswisselingen. Met nummers als Diamonds and Rust en haar vertolkingen van folk-klassiekers groeit ze in de jaren 60 uit tot de stem van een generatie. Vele decennia later, op haar 78ste, loopt de gracieuze Baez nog altijd het liefst op blote voeten wanneer ze zich opmaakt voor haar grootse afscheidstour. Haar stem in conditie houden wordt steeds moeilijker, toch is ze op een podium een nog altijd even betoverende aanwezigheid. Nog één keer schraapt ze de keel om haar verhaal te doen, in een film die voor het eerst een nieuwe kant van de zangeres laat zien. De documentaire Joan Baez: I Am a Noise bevestigt voor altijd de vooraanstaande plaats in de muziekgeschiedenis van een folk-icoon.

Baez breekt al op haar negentiende door met haar activistische liedjes op het Newport Folk Festival. Opgegroeid in een pacifistisch quakersgezin met een Mexicaanse vader en een Schotse moeder, komt ze vroeg in aanraking met racisme. In de jaren 60 staat Baez bij demonstraties vooraan en groeit ze uit tot één van de belangrijkste stemmen van de protestgeneratie. De ‘Queen of Folk’ biedt ook een podium aan de piepjonge ‘Bobbie’ Dylan waarmee ze samen duetten zingt. Er is muzikale magie en liefde tussen de twee, maar als de gekte losbarst tijdens een tour in Engeland haakt Baez gedesillusioneerd af. ‘Dylan brak mijn hart’ bekent ze, nog altijd een beetje geëmotioneerd, in de documentaire.

Voor het eerst vertelt ze openhartig over deze schaduwkant en laat ons meelezen in haar dagboek en dat van haar getroebleerde zus Mimi, die ook zangeres was en net zo’n hobbelig leven leidde als zij. Uiteindelijk vertelt Baez zelfs dingen die ze jarenlang aan haar dagboek niet durfde toe te vertrouwen. Het woord ‘misbruik’ valt.

De muzikale documentaire Joan Baez: I Am a Noise schetst met veel archiefmateriaal, dagboekfragmenten en persoonlijke tekeningen het beeld van een artieste die er niet langer voor terugdeinst om een zeer persoonlijke, kwetsbare kant te laten zien.

Regisseur: Miri Navasky, Karen O'Connor, Maeve O'Boyle.
Producent: Miri Navasky, Karen O'Connor