Veen, de onzichtbare klimaatbom
Het veenweidegebied kan zowel een klimaatbom als een CO2-spons zijn, afhankelijk van wat we er als mens mee doen.
Corlijn de Groot
Terug naar kletsnatte veengebieden, dat is waar hoogleraar veenkunde Hans Joosten van droomt. Het drinken van melk van een koe uit een droog gepompt veenweidegebied is vergelijkbaar met het drinken van benzine, vertelt hij in het wetenschapsprogramma Focus: “Dat is net zo goed voor het klimaat.” Planten nemen CO2 op uit de atmosfeer, maar als ze verrotten komt die CO2 weer vrij. Dat gebeurt niet als een dode plant in het natte veen terechtkomt. Bacteriën krijgen dan geen kans om de plant op te eten en de koolstof blijft in de bodem opgeslagen, precies wat we willen in tijden van klimaatverandering.
Op natte grond kan geen koe grazen en daarom wordt het grondwaterpeil in Nederland kunstmatig laag gehouden. Het gevolg is dat fossiele plantenresten die duizenden jaren in de bodem bewaard zijn gebleven, alsnog beginnen te rotten. Bij een brandend regenwoud zie je de CO2 de lucht in gaan. Bij een veenweidegebied is de klimaatramp onzichtbaar, maar volgens Joosten niet minder erg. “We kunnen dat als samenleving niet accepteren.”
De oplossing lijkt simpel: omhoog met dat grondwaterpeil. Laat de bodem weer CO2 opslaan in plaats van uitstoten. Maar boeren vinden dat hun grond dan onbruikbaar wordt. Bioloog Maarten Schrama wil ze een perspectief bieden: “Het grootste probleem wat wij in Nederland hebben, is een gebrek aan goede ideeën. Tot nu toe hebben we gedacht, we kunnen hier eigenlijk alleen maar koeien houden. Maar we weten ook dat koeien een doodlopende weg zijn.” Sinds vorig jaar onderzoeken wetenschappers, boeren en burgers samen in een voormalig droog gepompt weiland wat er dan wel verbouwd kan worden op de natte veengrond. Ze experimenteren onder andere met cranberry’s, rijst en eetbare waterplanten.
Ondertussen heeft boer Sjoerd Miedema op zijn eigen Friese veengrond het waterpeil al vrijwillig verhoogd. Goed voor zijn inkomen is dat vooralsnog niet, maar hij vindt dat hij geen keus heeft. Met zijn toekomstige achterkleinkinderen in gedachten zoekt hij naar een nieuwe vorm van toekomstbestendige landbouw. “In Spanje verdroogt het. In Noord-Nederland verzilt het. En hier verzakken we. We doen niks. We moeten kijken, vooruitkijken. Zeven generaties.”
Veen, de onzichtbare klimaatbom
Focus, NPO2, zaterdag 15 juli 20.00 uur