1. In de Verenigde Staten staan academische vrijheid en integriteit onder druk. Wetenschappers in de uitzending vrezen voor vergelijkbare ontwikkelingen in Nederland. Wat gaat u doen om de Nederlandse academische vrijheid en integriteit te beschermen?

2. Van overheidswege wordt in de Verenigde Staten aan subsidieverstrekkers opgedragen om subsidieaanvragen met termen als diversiteit, klimaatverandering en gender niet meer te honoreren. Dit wordt door veel wetenschappers gezien als inmenging en censuur. Ziet u dit ook als censuur? Veroordeelt u deze ontwikkeling? En wat gaat u eraan doen om te voorkomen dat dit in Nederland gebeurt?

Antwoord op vragen 1 en 2:
“De wetenschap heeft een cruciale rol in een democratische samenleving. Wetenschappers scheiden de feiten van misinformatie en leveren kennis en oplossingen die cruciaal zijn om grote maatschappelijke uitdagingen van vandaag en morgen het hoofd te bieden. De wetenschap kan haar rol in onze democratische samenleving alleen goed vervullen als zij dat op een vrije en integere manier kan doen. Academische vrijheid is daarvoor van essentieel belang. Het kabinet onderschrijft dat belang volledig.

Ik houd de ontwikkelingen in de VS op het gebied van academisch onderzoek nauw in de gaten en spreek hierover met wetenschappers in eigen land, maar ook met collega’s in Europese landen. Ik vind het, net als mijn collega’s in het kabinet, verder niet zinvol uitspraken en acties van de regering Trump van commentaar te voorzien.

In Nederland hebben wij ons wetenschapsstelsel zo ingericht dat de overheid zich niet rechtstreeks bemoeit met (onder andere) de vrije keuze voor het onderzoeksonderwerp. Dat doen we vanuit de overtuiging dat onderzoek en wetenschap daarmee het best tot zijn recht komt. Het grootste deel van de publieke financiering van onderzoek en onderwijs vindt plaats door middel van lumpsumfinanciering. Hieraan worden door de overheid geen specifieke voorwaarden verbonden en daarmee is de mogelijkheid van politieke sturing (bijvoorbeeld in de zin van ideologische beïnvloeding of beperkingen in onderwerpkeuze) minimaal. Dat is een fundamentele keuze.

 Als minister van OCW zal ik blijven staan voor de academische vrijheid en integriteit. De komende tijd bekijk ik samen met het wetenschapsveld en kijkt ook het veld zelf hoe we deze belangrijke waarden nationaal en internationaal nog beter kunnen blijven beschermen dan we nu al doen.”

Vraag 3. De Verenigde Staten zijn een koploper in verschillende wetenschappelijke disciplines. Met het wegvallen van deze speler wordt de gehele wetenschappelijke vooruitgang geraakt. Dit vraagt om een extra inspanning van Nederlandse en Europese onderzoekers. Wetenschappers maken zich grote zorgen om de bezuinigingen die in Nederland zijn aangekondigd voor het hoger onderwijs en de wetenschap. Bent u, gelet op de huidige ontwikkelingen, bereid om die te heroverwegen?

 Antwoord vraag 3
“Nee. Het kabinet kiest ervoor extra te investeren in bijvoorbeeld veiligheid, maar ook de koopkracht van burgers. Om de overheidsfinanciën gezond te houden, is daarom nodig te bezuinigen op onder andere onderzoek en wetenschap. Ik wil die bezuinigingen samen met partijen in het veld zo verstandig mogelijk vormgeven.”