De Wereld volgens Monsieur Khiar
Jeroen Robert Kramer, bekroond fotograaf, is door tien jaar lang oorlogsfotografie getraumatiseerd en vastberaden een nieuwe start te maken als kunstenaar. In zijn woonplaats Beiroet ontmoet hij Monsieur Khiar, een oudere Libanese man die ondanks de burgeroorlog die hij doorstond zijn liefde voor het leven, de kunst en de literatuur niet verloren heeft. Kramer wil Monsieur Khiar fotograferen, hem volgen in zijn wandelingen door de oude wijken van Beiroet en notities maken van Khiars mijmeringen over de wereld. Hij wil daarmee zijn eigen herinneringen aan oorlog en geweld omzetten in kunst. Als Monsieur Khiar hem te kennen geeft dat hij niet gefotografeerd wil worden, verandert Kramers fascinatie in een obsessie.
Al jaren is Kramer in gevecht met de tegenstander in hemzelf: de oorlogsfotograaf wiens werk hij is gaan haten. Kramers foto's van de brandhaarden in de wereld haalden weliswaar de voorpagina's van De Volkskrant, The New York Times, Vanity Fair en Der Spiegel, maar Kramer blijft achter met de beelden in zijn hoofd. De zelfcensuur die nodig was om foto's toonbaar te maken voor nieuwsmedia heeft hem opgebroken.
De ontmoeting met Monsieur Khiar maakt iets los bij de fotograaf. Hij ziet de Libanees als de betere versie van hemzelf: “Khiar is de held die ik nooit heb kunnen zijn” zegt Kramer: “hij is belezen, slim, gek, een leugenaar en manipulerend.” Toch weet Khiar met zijn grillige persoonlijkheid Kramer weer gevoelig te maken voor een andere vorm van schoonheid. In plaats van zich met het spectaculaire bezig te houden gaat hij op zoek naar een verhaal over vriendschap en de esthetiek van het alledaagse. Een zoektocht die moet leiden tot een nieuw kunstwerk, een verhaal ver weg van alle ellende.
Kramer documenteert het leven van Khiar tot in detail. Hij maakt foto’s van zijn straat, zijn appartement en zijn katten. Kramer fotografeert Khiar’s schoenen, zijn fluitketel, zijn overhemd en zijn Thorens pick up. Hij gaat op zoek naar de couturier waar Monsieur Khiar zijn overhemden laat maken en samen kijken ze naar de zachte kleuren van een stoplicht die reflecteren op de bladeren van de boom, een van Khiars favoriete plekken in Beiroet: ''Ziet u dat stoplicht. Ik blijf hier af en toe staan om de kleuren te zien veranderen. Het licht reflecteert zo mooi op de bladeren van de boom. De boom wordt rood. Dan groen. En tot slot kortstondig oranje.''
Toch kan Kramer de oorlog niet zo makkelijk achter zich laten. Hij wil zelf vooral de schoonheid voor de kunst herwinnen die hij door tien jaar oorlog is kwijtgeraakt. Maar, is de rauwe realiteit van Beiroet daar wel de juiste plek voor? Er wordt regelmatig in de lucht geschoten – de eigen burgeroorlog die duurde van 1975 tot 1990 en waar de stad zijn identiteit aan ontleent, laat onverbiddelijk zijn eigen littekens na – en als Monsieur Khiar er achter komt dat Kramer zijn geld verdiende met het maken van oorlogsfoto’s is hij vernietigend. ''Kunt u niet naar Syrië gaan om daar de verschrikkingen vast te leggen in plaats van de hele dag met mij mee te lopen? U zou daar goed passen. U parasiteert op het leed van anderen.''
Wandelend door Beiroet is Monsieur Khiar altijd aanwezig. We horen zijn stem, krijgen een beeld van Kramer over hem voorgeschoteld, proberen hem daardoor te visualiseren maar zien doen we hem niet. Wie is hij eigenlijk? Hoe ziet hij er uit? Is hij de vriend die Kramer gevoelig maakt voor de schoonheid van Beiroet? Is hij de man die Kramer vooral een spiegel wil voorhouden? Is hij een constructie van de fotograaf? Is hij wel zo zeker als hij zelf doet voorkomen? Wie is hij?
Uitzending: Donderdag 16 juni 2016 om 23.40 uur op NPO 2
Herhaling van 3 maart 2016
De Wereld Volgens Monsieur Khiar ging in première tijdens IDFA 2015.
Van 12 maart t/m 5 juni 2016 is in Huis Marseille, Museum voor Fotografie in Amsterdam een tentoonstelling met werk van Jeroen Robert Kramer te zien.
Scenario & regie: Sjors Swierstra
Camera: Erik van Empel nsc
Geluid: Mark Wessner
Montage: Menno Boerema NCE
Originele muziek: Wouter van Bemmel
Sounddesign & mixage: Mark Glynne
Grading: Laurent Fluttert
Productie: Mathijs Jorritsma
Met dank aan: Airfrance/KLM, Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Beiroet
THE WORLD ACCORDING TO MONSIEUR KHIAR is gerealiseerd met steun van MEDIAFONDS VSBFONDS STICHTING DEMOCRATIE & MEDIA.
Een coproductie van MEMPHIS FILM & TELEVISION en de NTR.